Օրեր առաջ դիտորդական խումբը չհայտարարված այց էր կատարել «Զատիկ» երեխաների աջակցության կենտրոն։ Տեսածն  ու լսածը, մեղմ ասած, մտահոգիչ էր։ Արագ հրատապ զեկույց պատրաստվեց ու Աշխատանքի, սոցիալական հարցերի նախարարություն ուղարկվեց՝ ներառելով մի շարք առաջարկներ անհանգստացնող ու հրատապ լուծում պահանջող հարցերի վերաբերյալ, իսկ այդպիսիք շատ էին։

Դիտորդական խումբը կարճատև այցի ընթացքում մի շարք խնդիրներ էր վեր հանել՝ ֆիզիկական ու սեռական բռնությունից մինչև առողջության, արժանապատվության ու կրթության իրավունքի պահպանման խնդիրներ։ Դիտորդական խմբում էր նաև «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների օրակարգ» ՀԿ նախագահ Մուշեղ Հովսեփյանը։ Նրա խոսքով կենտրոնում խնամք են ստանում նաև հաշմանդամություն ունեցող երեխաներ և նրանց նկատմամբ ևս բռնության ու վատ վերաբերմունքի դեպքեր են արձանագրվել։ Մասնավորապես, դիտորդական խմբի ներկայացուցչի համար ակնհայտ է եղել հաշմանդամություն չունեցող տղաների կողմից արհամարհական և ծաղրական վերաբերմունքը հաշմանդամություն, հատկապես մտավոր հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հանդեպ։ Զրույցների ընթացքում պարբերաբար հնչել են անթույլատրելի արտահայտություններ հաշմանդամություն ունեցող երեխաների նկատմամբ։

«Հաշմանդամություն ունեցող երեխաների նկատմամբ կար վատ ու ծաղրական վերաբերմունք։ Այդ երեխաները ծաղրանքի էին ենթարկվում ավելի բարձր տարիքի երեխաների կողմից։ Բացի այդ զրույցների ընթացքում պարբերաբար անթույլատրելի արտահայտություններ էին թույլ տալիս։Երեխաներից մեկի հետ զրույցում էլ տեղեկություն ստացանք, որ տղաներից մեկը սեռական բռնություն է գործադրել ավելի փոքր տարիքով հաշմանդամություն ունեցող տղայի նկատմամբ և դիտորդին հարցնում էր, թե ի՞նչ կարող է պատահել սեռական բռնությունից հետո, կարո՞ղ է այն բերել սեռափոխության կամ հոգեկան առողջության խնդիրների։ Այսինքն ուներ վախեր, որ նախկինում պատասխաններ չէին ստացել կամ չէր ստեղծվել այնպիսի միջավայր, որ երեխան կարողանար իր հարցերի պատասխաններն առանց կաշկանդվելու որևէ մեկից ստանար», — ասաց Մուշեղ Հովսեփյանը, նշելով, որ տեղեկություններ ստանալը հեշտ չի եղել, քանի որ աշխատողների շրջանում կար անհամաձայնություն իրավիճակի հետ կապված, նաև երեխաների շրջանում ձևավորված դժգոհություն կար տարբեր հարցերի վերաբերյալ, բայց քանի որ հարցազրույցները մեկուսի և անանուն են եղել, հնարավոր է եղել որոշակի տեղեկություններ ստանալ։

Ըստ տնօրենի տրամադրած տեղեկության, այցի պահին կենտրոնում խնամք էր ստանում 37 երեխա։ Երեխաների թիվը նախարարությունը մեծացրել է, նախկինում այստեղ կարող էր բնակվել 25 երեխա, իսկ հիմա այդ թիվը դարձել է 50, սակայն ըստ դիտորդների ակնհայտ էր, որ այդտեղ ավելի շատ երեխաների բնակվելու հնարավորություն չկար։ Թե քանի հաշմանդամություն ունեցող երեխա է խնամք ստանում կենտրոնում, տվյալ չի ներկայացվել։ 

Շրջայցի ընթացքում որոշ աղջիկներ նշել են, որ կենտրոնում իրենց ապահով չեն զգում, բռնության են ենթարկվել ոչ միայն պահակի (ենթադրաբար պահնորդի), այլ որոշ դայակների, բուժքրոջ, ինչպես նաև տղաների կողմից՝ առանձնացնելով երկու՝ ազդեցություն ունեցող տղաների։ Վերջիններս, ըստ զրույցների, ֆիզիկական և հոգեբանական բռնություն են գործադրում ոչ միայն աղջիկների, այլ նաև տղաների, և հատկապես հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հանդեպ: 

Այցից հետո դիտորդական խումբը հրատապ զեկույց է պատրաստել ու մոտ 3 տասնյակ առաջարկություններով այն Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարություն ուղարկել։ Ի թիվս մի շարք առաջարկությունների, դիտորդական խումբը նաև առաջարկել է ձեռնարկել հրատապ միջոցներ՝ ապահովելու հաշմանդամություն ունեցող երեխաների՝ խտրականությունից պաշտպանության իրավունքը, անցկացնել դեպքերի մանրամասն ուսումնասիրություն, անդրադառնալով նաև դեպքերի շարունակական բնույթին, դրանց արձագանքմանը, կիրառել պատասխանատվության միջոցներ և աջակցել իրավական գնահատական տալուն։ Ապահովել անհապաղ պաշտպանություն և աջակցություն կենտրոնում սեռական, ֆիզիկական և հոգեբանական հնարավոր բռնության զոհ դարձած երեխաներին, այդ թվում՝ հաշմանդամություն ունեցող երեխաներին:

Այդ առաջարկություններին ի պատասխան նախարարությունը որոշ տեղեկություններ հերքել է, նշելով, որ իրենց աշխատանքային խմբի անդամները զրուցել են հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հետ և նրանք զրույցի ընթացքում հայտնել են մյուս սաների կողմից իրենց նկատմամբ բռնության բոլոր տեսակների բացակայության մասին։

Ներկայացված տեղեկությունների մի մասն էլ նախարարությունը չփաստարկված է համարել, մեկնաբանելով, որ դրանք հիմնված են որոշ անձանց սուբյեկտիվ ընկալումների վրա։

«Դիտորդական խմբի գործիքակազմը սահմանափակ է և սահամանափակվում է միայն մշտադիտարկումներով։ Մենք արագ ամփոփեցինք  և ուղարկեցինք նախարարություն, հույս ունենալով, որ նախարարությունը զեկույցի հիման վրա նամակ-գրություն կուղարկի դատախազությանը և քրեական գործեր կհարուցվեն, քանի որ որոշ տեղեկություններ կային, որոնք դատախազության կողմից պետք է ճշտվեին։ Ո՛չ դիտորդական խումբը, ո՛չ նախարարությունը չունեն համապատասխան փորձը, կարողությունն ու իրավասությունը պարզելու բոլոր հանգամանքները», — նշեց Մուշեղ Հովսեփյանը։

ՀՀ Գլխավոր դատախազությունից մենք տեղեկացանք, որ ապրիլի 11-ին հաղորդում է ներկայացվել հանցագործության մասին։ 

Հայաստանում գոյություն ունեն երեք տեսակի պետական հաստատություններ` մանկատներ, հատուկ դպրոցներ և գիշերօթիկ հաստատություններ, որտեղ երեխաները սնվում և քնում են շաբաթվա ընթացքում: Ըստ ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի, Հայաստանի երեխայի խնամքի պետական հաստատություններում կա մոտ 3500 երեխա, իսկ մանկատներում գտնվող 670 երեխաների 70 տոկոսը հաշմանդամություն ունի:

Խնամքի հաստատություններում երեխաների, այդ թվում՝ հաշմանդամություն ունեցող երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը, ցավոք, եզակի չեն։ Դեռ 2017թ-ին, Human Rights Watch-ն արձանագրել էր նաև երեխաներին մահճակալներից կապելու դեպք  մանկատանը։ Բացի այդ, ՄԱԿ-ի մանկական հիմնադրամի (ՅՈՒՆԻՍԵՖ) հետազոտությունները ցույց են տվել, որ կյանքը հաստատություններում խնամքը կարող է լուրջ հետևանքներ ունենալ երեխայի ֆիզիկական, ճանաչողական և հուզական զարգացման համար: 

Այս հոդվածը պատրաստվել է Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ: Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում Ներառական իրավական բարեփոխումների կոալիցիան, և պարտադիր չէ, որ արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները:

Սաթենիկ Հայրապետյան

Դիտեք նաև

Ծառայությունների պատվիրակման շնորհիվ ներառումը թղթից գործի է վերածվել

page img

Քայլերթ.  «Հաշմանդամություն ունեցող անձանց կողմից` հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար»

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց ներուժը․էքսպո մարդու իրավունքների պաշտպանության օրը

page img

Գոլ՝ երբ չես տեսնում դարպասը

page img

Գյումրեցի ծանրամարտիկ Գրետա Վարդանյանը պարափաուերլիֆթինգի աշխարհի գավաթի չեմպիոն

page img

Հաշմանդամություն ունեցող կանայք ավելի խոցելի են․ քննարկում բռնության կանխարգելման թեմայով

page img

«Եթե չլինեին մարդիկ, որոնք ասում են՝ դու չես կարող,‎ միգուցե չեմպիոն չդառնայի»‎․ ռեկորդակիր Արթուրը

page img

Ձեռքի ու մտքի ուժը՝ հաջողության գրավական

page img

Չտեսնողների հետ ոչ մի տիպի գործարք չենք անում․ ինչու՞ են բանկերը մերժում հաշմանդամություն ունեցողներին

page img

Հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ծնողները մենակ են խնդիրների հետ․ ի՞նչ խնդիրներ են բարձրացնում նրանք

page img

Մարզերում հաշմանդամություն ունեցող անձանց խնդիրները բազմազան են՝ ճանապարհներից մինչև կրթություն

page img

Ցանկալի կարճ մազեր՝ կարծրատիպերից այն կողմ

page img

Անքնություն ու մկանային ցավեր ունի հիմա․ Պետպատվերի կրճատման հետևանքները

page img

Ինչու՞ է կրճատվել օրթոպեդիկ կոշիկների, օրթեզների հավաստագրի գումարի չափը․ դժգոհում են ծնողները

page img

82-ամյա չտեսնող միայնակ կինը հրաժարվել է Տարեցների շուրջօրյա խնամքի կենտրոն տեղափոխվելուց

page img

Հանդիպում կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովում

page img

«Բավականին մեծ ճանապարհ կա անցնելու կարծրատիպերը կոտրված համարվելու համար»․ Լուսինեն ու ժեստերի բլոգը

page img

Դպրոցներում պարտադիր կդառնա հոգեբանի հաստիքը․ ի՞նչ աշխատանք է կատարելու նա

page img

Ինչպե՞ս և ումի՞ց օգնություն ստանան կույր պապիկի նման անօգնական մնացած հաշմանդամություն ունեցող անձինք

page img

Ինքնուրույն կյանք՝ տեսողության խնդիր ունեցող անձանց համար

page img

Աշխարհում ի՞նչ լուծումներ ու հարմարեցուներ են կիրառվում հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար

page img

Ամեն բառ արտաբերելուց հետո աշխարհի ամենաերջանիկն էի դառնում…

page img

«Հաշմանդամություն ունեցողին խղճալն ամենամեծ սխալն է». Ալեքսանդրը՝ իրականացված երազանքի մասին

page img

Մեկնարկել է անձնական օգնականի պիլոտային ծրագիրը․ անձնական օգնականները կարող են դիմում ներկայացնել

page img

Առողջական ապահովագրություն նաև հաշմանդամություն ունեցողների համար․ առաջարկ նախարարությանը

page img

Էդվինի գույների աշխարհն ու «Մանուշակագույն գիշերը»

page img

Աշխատաժողովներ մարզերում՝ հաշմանդամություն ունեցող անձնաց հետ աշխատող մասնագետների համար

page img

Աուտիզմ ունեցող երեխաների առաջ փակվում են արվեստի ու սպորտի խմբակների դռները

page img

Հաշմանդամության կարգի զրկումից մինչև օրենսդրական բաց

page img

«Որոշեցին ինձ հարմարեցնել սայլակը, հաջորդ օրը ես կանգնեցի ու քայլեցի հենակով»․ լրագրող Մանուելը

page img

Իջևանից մինչև Ֆրանսիա, երգչից մինչև դիզայներ․ Միքայելն ընդդեմ կարծրատիպերի

page img

Հայաստանում հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների խախտման մասին տեղեկություններ՝ Human Rights Watch-ի ամենամյա զեկույցում

page img

«Ես միայնակ եմ ապրում, տեղաշարժվելու խնդիր ունեմ, մնա՞մ առանց դեղ»․ Հեռավոր համայնքների հաշմանդամություն ունեցող անձինք չեն կարողանում դեղորայք ձեռք բերել

page img

Լսողության խնդիր ունեցող Մաթեոսն արդեն 7 տարի է  կրկեսի բեմում է  

page img

Գոհարի բրենդն ու արվեստը, որը խոսեց աշխարհի հետ

page img

Անվճար վերականգնողական կենտրոններին ծնողները սպասում են ամիսներով

page img

«Աշխատանքի համար դիմեցի, գործատուն ասաց՝ խնդիր ունես, չեմ ընդունի»․ հաշմանդամություն ունեցող անձինք պայքարում են աշխատանքի ընդունվելու համար

page img

Դժվարությունները հաղթահարել եմ ու շարունակելու եմ հաղթահարել․ «Ես ուժեղ եմ» նախագծի հաղթող

page img

Բժշկական օգնությունը պետք է կազմակերպի յուրաքանչյուր պացիենտի համար ամբողջական ծավալով․ ԱՆ պարզաբանումը

page img

Քայլելով դեպի լույսը․ գյումրեցի Լիդան խոստանում է նվաճել աշխարհի մեծ բեմերը

page img

Խելամիտ հարմարեցումը՝ սոցիալական պատասխանատվության մեխանիզմ

page img

Ձեռնափայտի հետ ընկերանա՞լ, թե՞ ոչ

page img

Հոգեբանական ի՞նչ խնդիրներ են հաճախ հանդիպում հաշմանդամություն ունեցող անձանց մոտ

page img

Ներառական կրթության ճանապարհին ծնողները դեռ մի շարք խնդիրներ են մատնանշում ուսումնական հաստատություններում

page img

«Հաշմանդամություն ունեցողներին արտոնություններ տալու մասով, իրականում, ոչինչ չի փոխվում»․Մուշեղ Հովսեփյան

page img

Հաշմանդամության հիմքով գործարքի մերժումը բանկի կողմից անթույլատրելի է․ ԿԲ պարզաբանումը

page img

Հաշմանդամության թոշակը չի՞ փոխանցվի սահմանը հատելու սխալ տեղեկության պատճառով

page img

Գործատուների մերժումներն ու ոչ ներառական մթնոլորտը ինձ չեն ստիպի հանձնվել

page img

Արցախում հաշմանդամություն ունեցող անձը օրեր շարունակ դեղեր չի ունեցել՝ ճանապարհների փակ լինելու պատճառով

page img

ԴԱՀԿ-ն 2 տարի բռնագանձել է հաշմանդամություն ունեցող երեխայի թոշակը

page img

«Ոչ թե ես եմ ներառվել հասարակությանը, այլ հասարակությունն՝ ինձ». Հարություն Մխիթարյան

page img

Աուտիզմ ունեցող երեխաների ծնողները դժգոհ են պոլիկլինիկաների աշխատանքից 

page img

Մեծ քաղաքը՝ առանց թեքահարթակների

page img

Կայացել է «Սպորտ բոլորի համար» միջոցառումը․ հաշմանդամություն ունեցող մարզիկները մրցել են տարբեր սպորտաձևերում

page img

Կետ-կետ տառերով դասագիրք եւ գրիչ՝ առանց թանաքի. գյումրեցի Հովաննան բրալյան գրի
Գյումրու գիտակն է

page img

Ներառական կրթության խնդիրները մանկապարտեզներում

page img

Երբ դպրոցը չի ապահովում հաշմանդամություն ունեցող երեխայի կրթություն ստանալու
իրավունքը

page img

Եթե ես հիասթափվեի, կոտրվեի, այսօր չէ՛ի լինի այն՝ ինչ կամ․ Վրեժ Մանուկյանի պատմությունը

page img

«Մենք ուղեգրով գնում ենք, բժշկուհին ասում է՝ ձեր երեխան խնդիր չունի»

page img

Երբ չկան հավասար պայմաններ

page img

«Չտեսնողները հաշմանդամության ամենախոցելի խումբն են». Արտյոմ Դիլանյան

page img

Հայաստանում կձևավորվի բոչիայի հավաքական առջևում միջազգային մրցումներ կան

page img

Կույր ֆուտբոլը Հայաստանում զարգանալու հեռանկարներ ունի

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց անխոչընդոտ տեղաշարժի խնդիրը

page img

Առողջապահական համակարգի զարգացման ռազմավարությունն առանց հաշմանդամություն ունեցող անձանց հիմնախնդիրների

page img

Անվասայլակով բասկետբոլը Հայաստանում զարգանում է՝ ի հեճուկս մի շարք խնդիրների

page img

Աջակցող միջոցները չե՛ն համապատասխանում իրական կարիքներին․ քաղաքացիների դժգոհությունը

page img

Գյումրիում գործարկվում են հենաշարժական խնդիրներ ունեցող անձանց համար նախատեսված միկրոավտոբուսները

page img

Կիսատ կրթություն. հաշմանդամություն ունեցող երեխան տառաճանաչ չէ

page img

Մեծ դադարը՝ նոր կյանքի սկիզբ․ օպերային երգիչ Արտակ Կիրակոսյանը մի օր կերգի Լա Սկալայում

page img

Ունեն մասնագիտություն, բայց չեն աշխատում․ հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ծնողների առօրյան

page img

Վարդենիսի տուն-ինտերնատում գրանցված դեպքը եզակի չէ․մասնագետները կոչ են անում փակել այդ հաստատությունները

page img

«Այսքան իրականացված ծրագրերից հետո հիմա ավելի շատ եմ հավատում իմ ուժերին»․ Մանուշակը՝ իր ձեռագործության բիզնեսի մասին

page img

Ուսուցչի վերաբերմունքի պատճառով երեխան հրաժարվում է դասերին մասնակցել․ ծնողը դիմել է անվճար իրավաբանական խորհրդատվության

page img

«Միգուցե մի օր հայտնվեք հենց այն ափում,որտեղ մայիս կա,արև ու վարդեր…»

page img

Ամեն վարորդ չի թողնի, որ սայլակը մեքենայի մեջ դնենք․ 13-ամյա Կատրինի երազանքներն ու Գյումրու իրականությունը  

page img

Մանկուց հաշմանդամությունը դատավճիռ չէ, երբ կողքիդ ունես ծնող

page img

9-ամյա Ֆելիքսի երկարատև բուժման համար գումար է հարկավոր

page img

«Բարեփոխումները բարի կամքի դրսևորում չեն, այլ պետության  ստանձնած պարտավորություն»․ «թերի» ներառականություն

page img

Գնահատվելու է ոչ թե անձը, այլ նրա ֆունկցիոնալությունը. ՀՀ-ում ներդրվել է հաշմանդամության գնահատման նոր մոդել

page img

Հոգեկան և մտավոր խնդիրները հիմք են՝ վարորդական իրավունքի վկայական չտրամադրելու կամ զրկելու համար․ ինչու՞

page img

«Դիմի՛ր  ում  ուզում ես»․ երբ խախտվում է հաշմանդամություն ունեցող անձի աշխատանքային իրավունքը

page img

«Ձեր ինչի՞ն է պետք երեխան». արգելքներ սահմանող հասարակությունը

page img

«Երեխան ծնողին կբացատրի, որ իր դասընկերը հիվանդ չէ, ընդամենը՝ հաշմանդամություն ունի»․ ծնող ու լրագրող Կուշանեն

page img

«Ձեռքս նկարում եմ, ուղարկում եմ բժշկին՝ ասում է, թե ինչ պետք է անեմ, ճանապարհ չկա, Երևան չեմ կարողանում գալ».Բժշկությունն արցախցիների համար դարձել է հեռավար

page img

Գոռ Ասատրյանի հաջողության բանաձևը

page img

«Անհրաժեշտ է միշտ ունենալ նպատակներ ու ընդառաջ գնալ դրանց»․ ապագա հոգեբան Լիանան

page img

Երբ ուզում ենք օգնել, բայց վնասում ենք. լրագրողներն ընդդեմ կարծրատիպերի 

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձին աշխատանքի ընդունելու դեպքում որոշ գործատուներ կստանան աջակցություն

page img

Մի քանի լեզուների տիրապետում, երգելու ու նկարելու բացառիկ տաղանդներ․ աուտիզմ ունեցող երեխաների մասին

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց աշխատանքի իրավունքն ու իրական դժվարությունը

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանությունը կառավարությունը կրկին հետին պլան մղեց

page img

Դրամական աջակցության վճարման եղանակը հարկավոր է հարմարեցնել հաշմանդամություն ունեցող անձանց կարիքներին

page img

Ի՞նչ բովանդակության դիմում-բողոքներ է ստանում Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը

page img

Խտրական ու վիրավորական՝ զենք կրելն արգելող նոր ցանկը դժգոհության մեծ ալիքի պատճառ

page img

«Խնդիրները դառնում են հնարավորություն»․ բարի «ծրագրամիստ» Արթուրը

page img

Թեքահարթակ, որ այդպես էլ չծառայեց նպատակին

page img

Անկախ և ինքնուրույն կյանքով ապրելու ձգտումը

page img

Ինձ փոքրուց շատ սեր են տվել, դա՛ է կարևորը․Տիգրանի պատմությունը

page img

Բժշկական տվյալների գաղտնիություն՝ 3-րդ անձի ներկայությամբ

page img

Ե՞րբ Գյումրիում տրանսպորտը կհարմարեցվի հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար

page img

Այս տարվանից դպրոցներում կներդրվի «Մասնագիտական կոմղնորոշում» առարկան

page img

Անհասանելի տեղեկատվություն՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար

page img

«8 ամսվա մեջ 8 անգամ ոստիկան են կանչել»․ անհանդուրժողականության դրսևորումները

page img

Երբ որոշում են քո փոխարեն․ Կոալիցիան ընդդեմ անգործունակության կարգի

page img

Հայաստանում հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց թիվն աճում է

page img

Ի՞նչ խնդիրներ ունեն աուտիզմով երեխաները Հայաստանում․ծնողները լուծումներ են առաջարկում

page img

20 տարվա սպասում դեպի գործունակության ճանաչում

page img

Միայն մինչև մոտակա աղբարկղն եմ գնում, աղբը թափում ու հետ գալիս․ կյանքը պատերազմից հետո

page img

Կույր ֆուտբոլի մարզումները դադարեցվել են

page img

Ինչպե՞ս են անօթևանների կացարանում ապրում հաշմանդամություն ունեցող անձինք

page img

Ծնողական երգչախումբ. երբ համախմբում է երգը

page img

«Արբես»-ը շարունակում է սպասարկել պետպատվերի շրջանակում․ պարզաբանում ի պատասխան դժգոհությունների

page img

10 տարի անց  տնից դուրս գալու ցանկությունը կա, հնարավորությունը՝ ոչ

page img

Արցախից տեղահանված հաշմանդամություն ունեցող անձինք մի շարք դժվարությունների են բախվում

page img

«Հիմա որ հետ եմ նայում, շատ եմ փոշմանում, որ թողել եմ ուսումս ու փակվել տանը». Արփինեի երգը, որ օգնում է տեսնել

page img

Ինչպե՞ս լուծել զբաղվածության խնդիրը ՏՏ ոլորտում

page img

Օրենքներից մինչև իրականացված ծրագրեր ու առկա խնդիրներ․ կայացել է հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքներին վերաբերող համաժողովը

page img

Երևանի նոր վերանորգված գետանցումը շուրջ կես տարի է հարմարեցված չէ հաշմանդամություն ունեցողների համար․ քաղաքապետարանից հույսեր են տալիս

page img

Բուրդ, օճառ ու կախարդական պղպղջակներ. ինչպես Յուրիին գրավեց թաղիքագործությունը

page img

«Ավելի քան կարևոր է որոշում կայացնողների շարքում  ներգրաված լինելը»․ Սիփան Ասատրյան

page img

Ոչինչ մեր մասին՝ առանց մեզ. լրագրողներն ընդդեմ կարծրատիպերի ու խտրականության

page img

«Սեփական օրինակով եմ համոզվել՝ ինչին մարդ իսկապես ձգտում է, անպայման հասնում է»․ Սյուզաննա Աղաբաբյան

page img

Ինքնակառավարվող սայլակով դեպի ինքնուրույն կյանք․ 15-ամյա Մհերը Գյումրիում ծրագրավորում սովորելու ելքեր է փնտրում 

page img

Տնային ուսուցում․ ի՞նչ խնդիրների են բախվում ծնողները

page img

«Վրձինը դարձավ արտահայտման իմ երկրորդ լեզուն»․ նկարիչ Ասյան

page img

Հայաստանի մարզիկների հաջողությունը շոուդաունի 2023թ-ի առաջնությունում

page img

Ցածր մակարդակ․ ինչպես են կրթություն ստանում Գյումրիում լսողության խնդիր ունեցող անձինք

page img

Կույր ֆուտբոլի համար նոր մարզադաշտ կկառուցվի․ ՀՖՖ պարզաբանումը

page img

Ներառական երկիր ունենալու ճանապարհը․ ամփոփվել է «Դեպի ներառական Հայաստան» ծրագիրը

page img

«Միշտ մտածել եմ՝ չկա չեմ կարող, կա ուզում եմ և կա չեմ ուզում»․ Անդրանիկ Բաբայանի պատմությունը

page img

7-ամյա Ռոբերտը նկատելի հաջողություններ ունի անհատական օգնական ունենալու շնորհիվ

page img

«Չլսող անձին Հայաստանում միայն բանվորի աշխատանք են առաջարկում»․ իրավունքից մինչև ժեստերի լեզու

page img

Տաքսի ծառայությունից օգտվելու նոր հնարավորություններ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար

page img

Նոր ծրագիր հաշմանդամություն ունեցող կանանց հզորացման համար

page img

Անձնական օգնական. ովքե՞ր են նրանք ու ի՞նչ գործառույթ են իրականացնում

page img

«Գյուղի դպրոցում կարծրատիպերը քիչ են, դրանք ավելի շատ են քաղաքներում»․ Գնել Սաֆարյան

page img

83 լրագրողներ ու լրագրության բաժնի ուսանողներ բարելավեցին գիտելիքները հաշմանդամության և գենդերային հիմքով խտրականության վերաբերյալ

page img

Ինչու՞ վճարել պետպատվերով սպասարկվող անալիզների համար․ քաղաքացին ահազանգում է

page img

«Պետք է ուղղակի իրողությունների մասին երկխոսել հասարակության հետ»․ Աուտիզմի իրազեկման շաբաթ Գյումրիում

page img

«Հաշմանդամություն ունեցող անձանց նկատմամբ խտրականությունը՝ համատարած խնդիր»․ ԱՄՆ պետքարտուղարության տարեկան զեկույց

page img

Անվերջ սոցիալական խնդիրներ և կարիքահենք ծառայությունների սղություն

page img

Երբ կա ներառման ձգտում, բայց չկան պայմաններ և հնարավորություններ

page img

Անտեսված խնդիրներ․ արձակագիրը պատմում է 30 տարում կուտակված դժվարությունների մասին

page img

Հաշմանդամություն ունեցող երեխաները հաճախ բուժզննում անցնելու համար ստիպված են հասնել մայրաքաղաք

page img

Ստեղծվել է նոր կրթական-զարգացնող վեբ հավելված՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց վերաբերյալ

page img

Ադապտիվ հագուստի ցուցադրություն ու դրա բացակայությունը Գյումրիում

page img

Երաժշտաթերապիա. Ինչպե՞ս է Սոնան աշխարհը վերածում ձայների, ելևէջների, հնչյունների աշխարհի

page img

Հայաստանում երկարաժամկետ ապրելու ցանկությունը կա, բայց հնարավորությունները՝ դեռ ոչ

page img

Ես կարող եմ լիարժեք կյանքով ապրել, բայց ինչպե՞ս այդքան մարդու մտածելակերպ փոխես

page img

Լուսանկարներով ու հիշողություններով ապրելու արվեստը․ կյանք՝ պոկված պատերազմից

page img

Ժամանակ կար, երբ ես իսկապես ապրում էի ինչ-որ մեկին ապացուցելու համար, որ կարող եմ

page img

«Զգալ, սիրել, երազել այնպես, ինչպես դա կանեին, եթե չունենային հաշմանդամություն»․ԱԻՆ-ի Քրիստինեն

page img

Լուծում կա՛․ շենքի նեղ շքամուտքում երկաթե կոնստրուկցիայով թեքահարթակ է կառուցվել

page img

Ընդառաջ համընդհանուր ներառականությանը․ մանկապարտեզներում կարիքի գնահատման գործընթաց է

page img

Աուտիզմ ունեցող երեխային դպրոցում չեն էլ փորձում ներառել․ ծնողի դժգոհությունը

page img

Թատերականի ուսանող Վրեժը խոստացավ ու ապացուցեց, որ կարող է ավելին

page img

Գայանե Աղասյանը 57 տարեկանում սկսեց նորից ապրել իր ստեղծած հեքիաթային աշխարհում

page img

Անձը տարիներ անց փորձում է վերականգնել իր խախտված աշխատանքային իրավունքները

page img

Սպորտը՝ նոր կյանքի սկիզբ և ուղենիշ

page img

«Վանուշն արդեն աշխատանք ունի»․ հպարտանում են բոլորը

page img

Ինչու՞ է 44-օրյա պատերազմում երկու ոտքերը կորցրած մասնակցի հաշմանդամության խումբը փոփոխվել

page img

Կյանքը նոր էջից՝  57 տարեկանում

page img

Ինչու՞ է կրճատվել «Արբես» կենտրոնի ֆինանսավորումը․ նախարարությունը պարզաբանում է

page img

Հերթական թեքահարթակը Վանաձորում, որ ավելի շատ անհարմարություն կստեղծի, քան մատչելիություն կապահովի

page img

Հավասար՝ նաև սպորտում

page img

Հայ մարզիկները հաղթանակած են վերադարձել Չեխիայի ու Մոլդովայի մրցաշարերից

page img

«Կարևորը կամքդ տեղը լինի».  Հաղթահարվող դժվարություններ  պատերազմից հետո

page img

Հավասարություն՝ մշակույթի լեզվով

page img

Աշխատանք՝ աուտիզմ ունեցող երեխաների ծնողների համար

page img

Որքանո՞վ են Գյումրու դպրոցները ներառական. ինչպես է հաղթահարում երեխան հարմարավետությունից մինչև ուսում ընկած ճանապարհը

page img

Ինչու՞ այլևս անվճար տակդիրներ չի տրամադրվում․ ծնողների դժգոհությունը

page img

Ինչպե՞ս է անցկացվում անձի ֆունկցիոնալության գնահատումը

page img

Հերթական անօգնական մնացած թոշակառուն

page img

Րաֆֆին զրկված է դրսում զբոսնելու հնարավորությունից․ նրա գյուղում թեքահարթակներ չկան

page img

«Ես ինձ հաջողակ եմ համարում» հաշմանդամություն ունեցող կին

page img

«Ես ուզում եմ ապրել»․ կառավարության բարձրացրած թոշակը չի բավարարում հաշմանդամություն ունեցողներին

page img

Հավասարության նշան 90-ականներին. ինչ պայքարով հիմնադրվեց Գյումրու առաջին ներառական մանկապատեզը՝ «Կարմիր գլխարկ»-ը

page img

Արցախցի 8-ամյա Արմանը տեսողության կորստի վտանգի առաջ է կանգնած․ ճանապարհ չկա՝ բժշկի գալու և դեղ գնելու համար

page img

Օր-օրի սրվող ցավերի միակ դեղը համբերությունն է․ Արցախի շրջափակման հետևանքները

page img

Կենսական նշանակության շաքարավազ՝ աղի դիմաց․ շրջափակված Արցախը

page img

Ցավազրկողները վերջացել են, ցավերին դիմանալով օրեր են լուսացնում․ պայմանագրային զինծառայողն Արցախում դեղի կարիք ունի

page img

Մենք չենք ուտում, որ ինքը ուտի. Կյանքը շրջափակված Արցախում

page img

Արցախի շրջաններում ապրողները ընդհանրապես զրկված են վերականգնողական ծառայություններից

page img

Հարբժշկական մասնագետների հայկական ասոցիացիան նպատակ ունի միավորել ոլորտի մասնագետներին

page img

Հաշմանդամություն ունեցող անձանց ներգրավվումը պետական կառույցների աշխատակազմերում

page img

«Աշխատանքային հարցազրույցը ավարտվում էր առանց հարցերի, քանի որ ես հաշմադամություն ունեմ»․ Անուշ Մկրտչյան

page img

Վանաձորցի երեխաների մուտքն «Ակվատեկ» արգելելուց հետո երեխաներին ընդունել են մեկ այլ լողավազանում

page img

«Ընտանիքը կիսված շատ դժվար է»․ հաշմանդամություն ունեցող հայրն Արցախում է, որդին՝ Երևանում

page img

Մետրոն մատչելի կդառնա՞ հաշմանդամություն ունեցողների համար

page img

Նոր ջերմային տնտեսություն «Ձորակ» կենտրոնի շահառուներից

page img

Երեխաներս սովի են մատնվել․ շրջափակված Արցախում իրավիճակն օր-օրի ավելի է վատանում

page img

Հայաստանում գործող առաջին ու միակ քայլքի լաբորատորիան

page img

Պետական շուրջ 30 շենք նախատեսվում է մատչելի դարձնել հաշմանդամություն ունեցողների համար

page img

Ինչու՞ չի շահագործվում Փակ շուկայի գետնանցումում տեղադրված վերելակը

page img

Կդառնամ ՏՏ առաջատար մասնագետ ու սեփական ընկերություն կբացեմ․ Էմանուելն ու իր մեծ նպատկները

page img

Աջակցություն՝ հանուն անկախկայուն կյանքի. Գյումրիում 44-օրյա պատերազմի հետևանքները կրող զինվորները ստանում են հոգեբանական և վերականգնողական աջակցություն

page img

Տեղեկացված գործատուն՝ աշխատաշուկայում ներառականություն ապահովելու նախապայման․ մեկնարկել է նոր ծրագիր

page img