2024թ.-ից Հայաստանում ներդրվելու է առողջապահության համապարփակ ապահովագրություն, և աշխատող քաղաքացիներն իրենց եկամտից ամսական գումար են հատկացնելու պետությանը՝ Հայաստանի բոլոր բնակիչների առողջությունն ապահովագրելու համար։
«Այժմ պետական պատվերի համակարգն է գործում, որտեղ առանձին բնակչության խմբերի համար առանձին փաթեթներ են սահմանված, իսկ համապարփակ ապահովագրությունը առանձնացված ծառայություն չի նախատեսում քաղաքացիների որևէ խմբի համար, այն ենթադրում է մեկ միասնական փաթեթ բոլորի համար», — Coalition.am-ի հետ զրույցում ասաց Առողջապահության նախարարի խորհրդական Սամվել Խարազյանը։
Հաշմանդամություն ունեցող երեխաների ծնողներն առաջարկում են որոշակի ծառայություններ ներառել այդ փաթեթում, որոնք խիստ անհրաժեշտ են իրենց։
ԱՄՆ-ում բնակվող ծնողներից մեկը, ով ցանկացավ անանուն մնալ, մեզ հետ զրույցում նշեց, որ իրենց նահանգում՝ Նյու Ջերսիում, գործում է «Medicaid ընտանեկան խնամք Նյու-Ջերսիում» կոչվող ապահովագրական ծրագիրը, որը կարող է լավ օրինակ դառնալ Հայաստանում կիրառելու համար։
«Մեզ մոտ գործող օրենքը երեխայակենտրոն է, ընտանիքներին մեծ աջակցություն է ցուցաբերում և հնարավորություն տալիս երեխայի խնդիրը վաղ հայտնաբերել, որից հետո վարքային թերապիստը հաճախում է տուն և ծնողին սովորեցնում է, թե ինչպես աշխատի երեխայի հետ տանը։ Բացի այդ, շաբաթ օրը թերապիստը գալիս է տուն ու երեխայի հետ աշխատում է որպես հատուկ դայակ ու խնամակալ ծնողը կարողանում է շաբաթվա մեջ գոնե այդ մեկ օրը իր ուզած ձևով տնօրինել։ Medicaid-ի ապահովագրությունը ծածկում է երեխայի հետ տարվող բոլոր բժշկական անհրաժեշտ ծառայությունները: Այն ընդգրկում է մասնագիտական, ֆիզիկական և խոսքային թերապիաները 21 տարեկանից ցածր շահառուների համար», — ասում է ծնողը։
Հայաստանում ծնողները զարգանում են սեփական փորձով, տարբեր լավ ու վատ փորձերի հիման վրա, ինչը հաճախ թույլ չի տալիս հասնել ցանկալի արդյունքի, ասում է Հայաստանում ապրող ու աուտիզմ ունեցող աղջնակի մայրը՝ Մելեա Մարտիրոսյանը։
«Մենք ինքներս ենք սովորում երեխայի խնդիրը հասկանալ, որովհետև ավելի վաղ մասնագետների հետ աշխատելու հնարավորություն չի լինում ու երբ արդեն կարողանում ենք որևէ կերպ ընկալել մեր երեխայի խնդիրը, երեխան արդեն լավագույն ժամանակը կորցրած է լինում, այսինքն այն վաղ ժամանակը, որի վրա պետք է աշխատել», — նշում է ծնողը։
Եթե Հաայաստանում ներդրվի նաև շաբաթ օրը թերապիստի տուն այցի պրակտիկան, ապա դա նաև լավ հնարավորւյթյուն կլինի մյուս երեխաներին ևս ժամանակ հատկացնելու համար, նշում է Մելեան։
«Հայաստանում մյուս երեխաները ավելի խոցելի են դառնում ժամանակի ընթացքում, որովհետև ուզած, թե չուզած ընկնում են երկրորդ պլան։ Տուն այցի անհրաժեշտությունը ծայրահեղ կարևոր է, դրանով կարևոր խնդիր կլուծվի», — նշում է նա։
Մելեան լինելով նաև ֆեյսբուքյան «Աուտիզմ։ Փորձ, քննարկում, աջակցություն» խմբի ադմինիստրատորն ու անդրադառնալով Հայաստանում հաշմանդամություն ունեցող երեխաների խնամակալ-ծնողներին, նշում է, որ նրանց խնդիրները բազմաթիվ են ու բոլորից առավել հենց նրանք են հաճախ ունենում բժշկական օգնության կարիք, սակայն, այդ օգնությունը հաճախ չեն ստանում, որովհետև եղած գումարը նախընտրում են ծախսել երեխայի վրա։
«Ծնող խնամակալները ունենում են առաջին հերթին հոգեբանական խնդիրներ, հատկապես նրանք, ում երեխաները մեկից ավելի են, ովքեր լրացուցիչ այլ խնդիրներ էլ ունեն։ Ցանկալի կլինի, որ ապահովագրական փաթեթի մեջ նաև հոգեբանի ծառայություն մտնի, թեկուզ քիչ քանակով՝ տարեկան 1-2 ամիս կամ 10 այց, ամենաներիք շեմը թող սահմանվի, բայց սահմանվի։ Ֆիզիկական խնդիրներով երեխաներ ունեցող ծնողների դեպքում էլ ողնաշարի լուրջ խնդիրներ են լինում, բացի դրանք նյարդային խնդիրներ են ունենում ծնողները՝ մշտական միգրեններ, գլխացավեր։ Խնդիրները շատ են, խնամակալ ծնողներին բժշկական ապահովագրություն եթե լինի, ծնողները ավելի առողջ կլինեն։ Հիմա եթե ես ունենում եմ գլխացավեր ու նյարդաբանի կարիք, իմ ունեցած գումարը նախընտրում եմ երեխայիս թերապաիայի վրա ծախսել կամ ավելի հարմար կոշիկ գնել, իմ խնդիրը թողնելով ու մտածելով, որ ես դեռ կդիմանամ, բայց եթե իմանամ, որ այլ տարբերակ չունեմ հաստատ կգնամ բժիշկի», — ասում է Մելեան։
Մի շարք ծնողների առաջարկով մշակվում է առաջարկ՝ ուղղված առողջապահության նախարարությանը, որ առողջապահական ապահովագրության մեջ ներառված լինեն նաև փաթեթներ հաշմանդմաություն ունեցող երեխաների ընտանքիների համար, որի շնորհիվ մարդիկ կկարողանան ստանալ աջակցություն ու կներառվեն որոշ թերապիաներ՝ հաշմանդամություն ունեցող երեխաների համար։
Ծնողների կողմից ներկայացված առաջարկությունը սիրով կնայեն ու կքննարկեն՝ հնարավոր դրական լուծում գտնելու համար, մեզ հետ զրույցում ասաց նախարարի խորհրդական Սամվել Խարազյանը։
«Կցանկանայի միայն նշել, որ հոգեբանի ծառայությունը բժշկական ծառայություն չէ և որևէ փաթեթեով նախատեսված չէ, իսկ հաշմանդամություն ունեցող, այդ թվում՝ աուտիզմ ունեցող երեխաներին տրամադրվող որոշ ծառայություններ փաթեթով նախատեսված է, միայն թե դրանք առայժմ քննարկումների փուլում ենք, մենք այդ հարցը քննարկում ենք Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության հետ» — ասաց Խարազյանը։
Այս հոդվածը պատրաստվել է Եվրոպական միության ֆինանսական աջակցությամբ: Բովանդակության համար պատասխանատվություն է կրում Ներառական իրավական բարեփոխումների կոալիցիան, և պարտադիր չէ, որ արտահայտի Եվրոպական միության տեսակետները:
Սաթենիկ Հայրապետյան
